Makaleler

Mobbing , yaygın kullanımıyla iş yerinde işçiye uygulanan taciz ,baskı ve yıldırma teknikleridir. Mobbingi uygulayan kişi, hedef alınan kişiyi işten çıkarmayı veya uzaklaştırmayı hedeflediği gibi başka amaçları da olabilir. Amaç, mağdurun uzaklaştırılması olup, söz konusu uzaklaştırma; işten, işyerinden, işyerindeki pozisyondan veya bir kısım haklardan olabilir. İşyerinde çalışan kişiler hedef aldıkları kişinin terfi etmesini, prim almasını ya da başka bir departmana gönderilmesini sağlamak amacıyla bu kişiye karşı mobbing uygulayabilirler. Bazen işyerindeki boşalan bir üst pozisyon için bu pozisyona aday kimseler arasında rekabet çıkabilmekte ve bu rekabet mobbinge dönüşebilmektedir. Mobbing, insanların iş veya görev icabı bir arada bulundukları her ortamda öteden beri var olan, benzer kavramlarla karıştırılsa da her geçen gün daha fazla davaya konu edilen, unsurlarında ve ispatlanmasında ciddi sorunlar bulunan bir kavramdır.

Mobbing özünde, hedef alınan kişiyi rahatsız edecek ve  bıktıracak davranışların sürekli ve sistematik olarak  tekrarlanması anlamına gelir. Mağdurlar çoğu zaman hedef alındıklarını ve mobbinge maruz kaldıklarını belli bir süre geçtikten sonra fark etmekte, çoğunlukla yalnız bırakılmakta ve en yaygın ispat yöntemi olan tanık beyanlarından mahrum kalmaktadırlar. Mobbing mağdurları mobbinge maruz kalırken delil toplama gayretinde olmalıdır. Mobbingin ispatlanmasında doktor raporları gerekli olmadığı halde doktor raporunun olmaması mağdur aleyhine değerlendirilebilmektedir. Mobbingin özellikle işveren veya vekili tarafından yapılması halinde buna maruz kalan kimsenin tanık başta olmak üzere delil bulmakta zorlanacağı aşikârdır. 

Mobbing konusunda yapılan araştırma ve anketlere göre her yıl binlerce insanın mobbing mağduru olduğu ortaya çıkmaktadır. Taraflar, kanunda belirtilen süre ve usule uygun olarak ispat hakkına sahiptir. Hukuka aykırı olarak elde edilmiş olan deliller, mahkeme tarafından bir vakıanın ispatında dikkate alınmaz. Kanunun belirli delillerle ispatını emrettiği hususlar, başka delillerle ispat olunamaz. Bir vakıanın ispatı için gösterilen delilin geçerli olup olmadığına mahkemece karar verilir. Herkesçe bilinen vakıaların ispatı gerekli değildir. Taraflar ispat hakkının bir gereği olarak başka yerde bulunan bir delilin getirtilmesini mahkemeden isteyebilir. Bu çerçevede, tarafların ellerinde bulunmayan ve incelenmesine karar verilen delillerin getirtilmesi için, mahkemeden bu delillerin celbi talep edilebilinir. Mahkemeye getirtilmesi mümkün olmayan deliller, bulunduğu yerde incelenebilir veya dinlenebilir. 

Mobbinge maruz kalan kimsenin kendi lehine delil toplamak amacıyla kendisiyle ilgili ses ve görüntü kayıtlarını mahkemeye sunması hukuka aykırı delil olarak görülemez. Bu nedenle; mobbing gibi ispat güçlüğünün bulunduğu durumlarda hak kaybının önlenmesi ve adaletli bir sonuca ulaşılabilmesi için emare ispatı, fiili karineler, ispat kolaylığı ve ilk görünüş ispatı gibi hukuki kurumların kullanılması zorunludur.

Mobbing’e uğrayanlar ne yapmalıdır?

• Ülkemizde mobbing’e uğrayan vatandaşlar 170’yi arayıp şikayetini iletebilirler. 
• Mobbing’e uğrayan çalışanlar, noterden işverenine hitaben yazılmış, iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshini içeren  bir ihtarname gönderebilirler. Muhataba gönderilecek ihtarname ile işçi, iş sözleşmesinin feshinden doğan tazminatların gerçek değer üzerinden hesaplanarak kendisine ödenmesini talep edebilir. Bunun için İş Hukukuyla ilgilenen uzman bir Avukattan yardım almalarında fayda vardır.
• Mobbing’e uğrayan çalışanlar, ihtarname ile sonuç alamazlarsa arabuluculuk yoluna başvurabilirler.
• Taraflar arasındaki ihtilaf, arabuluculuk ile de çözülmezse, o zaman alacak davası açılarak mobbingden dolayı hak kazanılan alacak kalemleri işverenden talep edilebilinir.

Mobbing davalarında işçilerin mobbinge uğradıklarını oldukça fazla delille ortaya koyması gerekiyor. Yargıtay’ın mobbing davalarında işçiye hatırı sayılır miktarda manevi tazminat ödenmesine karar verdiğini görmekteyiz. Dolayısıyla işverenin , mobbing nedeniyle baskı uygulamaya başladığı işçi ,bu durumu delillerle açıkça ortaya koyabilirse kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazanabileceği gibi bir de manevi tazminat alabilir. Bu nedenle işverenler kötü niyetli yöntemlere başvurmamalı, işçiler de bu davranışlara karşı uyanık olmalıdırlar. Mobbing’e uğradığını düşünen çalışan ,kendisine uygulanan davranışlarla ilgili hukuka uygun delil toplamaya başlamalıdır. Mobbing nedeniyle açılan davalarda şahitler, bordrolar, pozisyon değiştirme varsa bununla ilgili belgeler, Psikolog veya Psikiyatri servisinden alınan randevu kayıtları davanın kazanılmasında önem arz etmektedir. Hak kaybına uğranılmaması adına Mobbing nedeniyle açılacak alacak davalarında, İş Hukukuyla ilgilenen Avukatlarla çalışılmasında fayda vardır.