Makaleler
İş Kazası Yaptım, Haklarım Nelerdir?
İŞ KAZASI NEDİR?
İş kazası, sigortalı çalışanın iş yerinde işini yaptığı sırada, işveren tarafından başka bir yere gönderilmiş olduğu sırada veya işyerine işverence sağlanan bir araçla götürülmesi esnasında bedenen veya ruhen zarara uğraması olarak tanımlanabilir.
İş kazasına, işçinin yaralanması veya ölümü neden olabilir. Bu nedenle böyle bir durumla karşılaşıldığında ilgili kolluk birimi ve Savcılık resen gerekli cezai soruşturmayı yaparak olayın sorumluları aleyhine ceza davası açacaktır. Bunun yanı sıra işçi veya kanuni mirasçıları (işçinin ölümü halinde) tarafından da hukuk davaları açılabilecek, tazminata yönelik talepler bu davalarla ileri sürülebilecektir. İş kazası halinde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından rücu davası da açılabilir.
İş kazası tazminat davası, hem asıl işverene hem de tüm alt işverenlere (taşeron) karşı açılabilir. Örneğin, A hastanesi, hastanenin güvenlik işlerini taşeron olarak B şirketine devretmişse, B şirketi işçisinin iş kazası neticesinde ölmesi halinde, müteselsilen ve müştereken ödenmek kaydıyla hem A hem B şirketine karşı iş kazası tazminat davası açılabilir.
İŞ KAZASI YAPTIM,HAKLARIM NELERDİR?
İş kazasına uğrayan işçi, bu kaza sonrası uğramış olduğu zararın karşılanabilmek için maddi ve manevi tazminat hakkına sahiptir.
Maddi tazminat;
- Sürekli iş gücü kaybını,
- Geçici iş göremezlik ödeneğini,
- Tedavi giderlerini ve geçici bakım giderlerini kapsar.
- Vefat halinde de yakınlarının hak ettiği destekten yoksun kalma tazminatı, maddi tazminat kapsamında değerlendirilebilir.
İş Kazası Yaralanma Halinde Maddi Tazminat
- Geçici iş göremezlik nedeniyle oluşan kayıplar; kişinin olay nedeniyle kalıcı bir sakatlığı olmadığı halde geçici bir şekilde, iyileşinceye kadar “çalışamadığı süre” nedeniyle uğradığı maddi zarardır.
- Sürekli iş göremezlik nedeniyle oluşan kayıplar; kalıcı sakatlık nedeniyle çalışma gücü ve kazanç kayıplarıdır. Kalıcı sakatlık veya sürekli iş göremezlik, kişinin beden gücünde bir azalmayı ifade eder. Kişinin maluliyet oranı doktor raporuyla belirlenir ve maddi tazminat tespit edilen oran üzerinden hesaplanır.
- Tedavi giderleri ve tedavi boyunca yapılan her türlü masraflar.
- Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan maddi kayıplar.
İş Kazası Ölüm Halinde Maddi Tazminat
Ölüm halinde maddi tazminat davasının kapsamı Borçlar Kanunu m.53’te belirlenmiştir. Kanuna göre, ölüm hâlinde uğranılan ve istenebilecek maddi zararlar özellikle şunlardır:
- Cenaze giderleri.
- Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
- Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar. Destekten yoksun kalma tazminatı, ölüm halinde ölenin anne, baba, eş ve çocuklarının isteyebileceği maddi tazminattır.
- Sürekli iş göremezlik nedeniyle oluşan kayıplar; kalıcı sakatlık nedeniyle çalışma gücü ve kazanç kayıplarıdır. Kalıcı sakatlık veya sürekli iş göremezlik, kişinin beden gücünde bir azalmayı ifade eder. Kişinin maluliyet oranı doktor raporuyla belirlenir ve maddi tazminat tespit edilen oran üzerinden hesaplanır.
- Tedavi giderleri ve tedavi boyunca yapılan her türlü masraflar.
- Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan maddi kayıplar.
Manevi tazminat;
- Manevi tazminat davası ise kaza neticesinde somut olarak belirlenemeyen acı, üzüntü ve psikolojik buhranın biraz da olsa azaltılması amacıyla açılan bir davadır. Vefat halinde yakınlarının, sakatlanma halinde ise çalışanın kendisinin manevi tazminat talep etme hakkı vardır.
Maddi ve manevi tazminat, iş kazası geçiren çalışan tarafından işverenden talep edilir. İşverenin, işletmesini “İşveren Mali Sorumluluk Sigortası” ile sigortalatması durumunda, çalışanın sigortadan da haklarını talep edebilmektedir. Fakat burada tahsilde tekerrür olmaması gerekir.
İş kazası nedeniyle manevi tazminat davası tek başına açılabileceği gibi maddi tazminat davası ile birlikte de açılabilir. Ağır bedensel zarar veya ölüm halinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir (BK 56/2. madde). Kanunda, manevi tazminat miktarının hesaplanmasını sağlayan net bir kanuni düzenleme yoktur. Manevi tazminat miktarı, bazı kriterler değerlendirilerek hesaplanır. Manevi tazminat miktarını belirleyen kriterler Borçlar Kanunu 47. maddede;
- Somut durumun özellikleri,
- Tarafların mali durumları,
- Tarafların olaydaki kusurlarının ağırlığı (kusur oranları),
- Meydana gelen manevi zararın büyüklüğü
- Olay tarihi itibariyle paranın satın alma gücü olarak düzenlenmiştir.
Manevi tazminat olarak belirlenecek miktar, tazminat sorumlusunu fakirleştirmemeli, tazminat alacaklısını da zenginleştirmemelidir.
İş Kazası Tazminatı Hesaplama Nasıl Yapılır?
İş kazası tazminatı miktarı, iş kazası sonrasında zarar gören çalışanın yaşı, cinsiyeti, maaşı, gördüğü zarar miktarı ve bu kazanın oluşumundaki kusur durumu kriterleri dikkate alınarak Aktüerya Bilirkişisi tarafından hazırlanmış bir rapor ile belirlenir.
İş Kazası Tazminatı Hesaplama Örneği
İş kazası sonucunda tazminat hesaplanırken aktif dönem ve pasif dönem dikkate alınır. Ölümlü, geçici ve sürekli iş göremezliğe sebebiyet veren iş kazalarında kaynaklı tazminatlar iş kazası tazminatları kapsamındadır. Hesaplamalarda ilk peşin sermaye değerli (İPSD) ödemeleri mahsup edilebilmektedir. İş kazası tazminat hesaplamalarda; PMF 1931 Yaşam Tablosu ve TRH 2010 Yaşam Tablosu ila Progresif Rant Formülü kullanılır. İş kazası tazminat hesaplama kriterleri şunlardır;
- İşçinin aylık maaş miktarı
- İşçinin sigorta günü
- İşçinin kusurluk oranı
- Bilirkişi raporu
- İşçinin yaşı
Bunlar dikkate alınarak hesaplama yapılır. Bu değerlerin değişmesi iş kazası tazminat hesaplama miktarını değiştirir.
- Yaralanmalı İş Kazası Tazminatı: Meydana gelen iş kazasında, kayba uğrayan kişi yaralanmış ve kaza neticesinde vücudunda kalıcı bir iş göremezlik/maluliyet oluşmuş ise, hayatının geri kalanında bu maluliyetten ötürü mahrum kalacağı hak kayıplarının tazmini açılacak tazminat türüdür.
- Geçici Hasarlı İş Kazası Tazminatı: Geçici iş göremezlik, sigortalının iş kazası sebebi ile hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama halidir. Kayba uğrayan kişi belirtilen istirahat süresince mahrum kaldığı hak kayıplarının tazmini için açılabilecek tazminat türüdür.
- Ölümlü İş Kazası Tazminatı: Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanunu kapsamında, iş kazasında hayatını kaybeden bir kimsenin desteğinden yoksun kalan kişilerin uğradıkları kayıplar neticesinde talep edilebilecekleri tazminat türüdür.
Hak kaybına uğranılmaması adına İş kazası nedeniyle açılacak tazminat davalarında, İş Hukukuyla ilgilenen Avukatlarla çalışılmasında fayda vardır.